Zwyrodnienie Plamki Żółtej (AMD) – Główna Przyczyna Utraty Wzroku

Zwyrodnienie plamki żółtej jest główną przyczyną nieodwracalnej utraty wzroku u osób zwłaszcza powyżej 60 roku życia. Ryzyko rozwoju AMD wzrasta wraz z wiekiem. Jeśli masz 75 lat lub więcej, Twoje ryzyko wynosi 1 do 3. Obecnie AMD jest uważane za nieuleczalną chorobę oczu.

Chociaż pochodzenie AMD jest wciąż nieznane, nauka odkryła wiele czynników genetycznych i środowiskowych, które przyczyniają się do jego rozwoju, a także nieprawidłowe funkcjonowanie mechanizmów organizmu, które powodują degenerację plamki żółtej – centralnej części siatkówki.

Siatkówka to cienka tkanka, która wyściela wewnętrzną tylną warstwę oka i przekształca światło z obrazów które widzimy, w impulsy nerwowe, a następnie przesyła je przez nerw wzrokowy do mózgu, gdzie powstaje widzenie. Plamka żółta jest odpowiedzialna za przechwytywanie szczegółowych informacji ze środka naszego pola widzenia i daje nam zdolność czytania, prowadzenia samochodu, rozpoznawania twarzy, postrzegania kolorów i kontrastu oraz dostrzegania drobnych szczegółów.

Zwyrodnienie plamki żółtej – przyczyny

Nikt nie zna dokładnej przyczyny wysiękowego (mokrego) zwyrodnienia plamki, ale rozwija się ono u osób, które przeszły suche zwyrodnienie plamki. Spośród wszystkich osób ze zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem około 20% ma postać mokrą.

Mokre zwyrodnienie plamki żółtej może rozwijać się na różne sposoby:

• Utrata wzroku spowodowana nieprawidłowym wzrostem naczyń krwionośnych. Czasami nieprawidłowe nowe naczynia krwionośne wyrastają z naczyniówki do plamki (neowaskularyzacja naczyniówki). Naczyniówka to warstwa naczyń krwionośnych między siatkówką a zewnętrzną, twardą powłoką oka (twardówką). Te nieprawidłowe naczynia krwionośne mogą przepuszczać płyn lub krew, zakłócając funkcjonowanie siatkówki.
• Utrata wzroku spowodowana gromadzeniem się płynu w tylnej części oka. Gdy płyn wycieka z naczyniówki, może gromadzić się między cienką warstwą komórek zwaną nabłonkiem barwnikowym siatkówki a siatkówką lub w warstwach siatkówki. Może to spowodować guzek w plamce, powodując utratę lub zniekształcenie widzenia.

Rodzaje i przyczyny zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem

Dwa podstawowe typy zwyrodnienia plamki żółtej związane z wiekiem mają różne przyczyny:

• Suchy. Ten typ jest najczęstszy. Około 80% osób z AMD ma postać suchą. Jego dokładna przyczyna jest nieznana, chociaż uważa się, że rolę odgrywają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Dzieje się tak, gdy światłoczułe komórki plamki powoli rozpadają się, zazwyczaj jedno oko na raz. Utrata wzroku w tym stanie jest zwykle powolna i stopniowa. Uważa się, że związane z wiekiem uszkodzenie ważnej błony podtrzymującej pod siatkówką przyczynia się do suchego zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem.

• Mokry (wysiękowy) – Chociaż ten typ jest mniej powszechny, zwykle prowadzi do poważniejszej utraty wzroku u pacjentów niż suche AMD. Jest to najczęstsza przyczyna ciężkiej utraty wzroku. Mokre AMD występuje, gdy pod siatkówką zaczynają rosnąć nieprawidłowe naczynia krwionośne. Wyciekają z nich płyny i krew – stąd nazwa mokre AMD – tworzące duży martwy punkt w centrum pola widzenia.

Objawy zwyrodnienia plamki żółtej

Objawy suchego zwyrodnienia plamki żółtej zwykle rozwijają się stopniowo i bezboleśnie. Mogą obejmować:

• Zniekształcenia wizualne, np. proste linie wyglądają na wygięte
• Pogorszone widzenie centralne w jednym lub obu oczach
• Potrzeba jaśniejszego światła podczas czytania lub pracy z bliskich odległości
• Zwiększona trudność przystosowania się do słabego oświetlenia, np. podczas wchodzenia do słabo oświetlonej restauracji
• Zwiększona nieostrość drukowanych słów
• Zmniejszona intensywność lub jasność kolorów
• Trudność w rozpoznawaniu twarzy
• Dobrze zdefiniowany rozmyty punkt lub martwy punkt w Twoim polu widzenia
• Suche zwyrodnienie plamki żółtej może dotyczyć jednego lub obu oczu. Jeśli dotknięte jest tylko jedno oko, możesz nie zauważyć żadnych zmian w swoim widzeniu, ponieważ dobre oko może zrekompensować słabe oko. A stan ten nie wpływa na widzenie boczne (obwodowe), więc rzadko powoduje całkowitą ślepotę.

Suche zwyrodnienie plamki jest jednym z dwóch rodzajów zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. Może rozwinąć się w mokre (neowaskularne) zwyrodnienie plamki żółtej, które charakteryzuje się występowaniem naczyń krwionośnych, które rosną pod siatkówką i przeciekają. Typ suchy jest bardziej powszechny, ale zwykle postępuje powoli (przez lata). Typ mokry powoduje stosunkowo nagłą zmianę widzenia prowadzącą do poważnej utraty wzroku.

Kiedy iść do lekarza

Skontaktuj się z optometrystą klinicznym lub okulistą, jeśli:

• Zauważasz zmiany w swoim widzeniu centralnym
• Twoja zdolność widzenia kolorów i drobnych szczegółów ulega pogorszeniu
• Zmiany te mogą być pierwszą oznaką zwyrodnienia plamki żółtej, szczególnie jeśli masz ponad 60 lat.

Czynniki ryzyka zwyrodnienia plamki żółtej

Chociaż przyczyny zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem są złożone, kilka czynników ryzyka można kontrolować. Palenie, nadwaga, niekontrolowana choroba sercowo-naczyniowa lub wysokie ciśnienie krwi zwiększają ryzyko wystąpienia AMD. Podobnie długotrwała ekspozycja na słońce bez ochrony oczu jest wiodącym czynnikiem ryzyka.

Nad niektórymi czynnikami wywołującymi AMD nie mamy kontroli. Jednym z tych czynników jest wiek; im starsza osoba, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem. Genetyka – to znaczy rodzinna historia zwyrodnienia plamki żółtej – jest powszechnie uważana za czynnik sprzyjający powstawaniu AMD. Inne elementy układanki ryzyka to: jasne tęczówki (irydy); dalekowzroczność; wysoki poziom białka C-reaktywnego (CRP), markera stanu zapalnego w organizmie; i bycie kobietą.

Kobiety są bardziej podatne na AMD niż mężczyźni, nie dlatego, że są bardziej podatne genetycznie na AMD, ale dlatego, że żyją dłużej.

Czynniki, które mogą zwiększać ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej, obejmują:

• Wiek. Ta choroba występuje najczęściej u osób powyżej 55 roku życia.
• Historia rodziny i genetyka. Ta choroba ma charakter dziedziczny. Naukowcy zidentyfikowali kilka genów związanych z rozwojem choroby.
• Rasa. Zwyrodnienie plamki żółtej występuje częściej u osób rasy kaukaskiej.
• Palenie. Palenie papierosów lub regularne narażenie na dym znacznie zwiększa ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej.
• Otyłość. Badania wskazują, że otyłość zwiększa prawdopodobieństwo, że wczesne lub pośrednie zwyrodnienie plamki żółtej rozwinie się w cięższą postać choroby.
• Choroba sercowo-naczyniowa. Jeśli masz choroby, które wpływają na serce i naczynia krwionośne, możesz być bardziej narażony na zwyrodnienie plamki żółtej.

Etapy zwyrodnienia plamki żółtej

Istnieją cztery etapy zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem (AMD).

• Subkliniczne AMD — przed jakąkolwiek z widocznych, fizycznych zmian w plamce żółtej, które towarzyszą późniejszym stadiom choroby, ludzie zaczynają tracić zdolność przystosowania się do ciemnego otoczenia. Ta utrata adaptacji do ciemności wymaga konsultacji w gabinecie lekarskim.
• Wczesne AMD – większość ludzi nie doświadcza utraty wzroku we wczesnym stadium AMD, dlatego ważne są regularne badania oczu, szczególnie jeśli masz więcej niż jeden czynnik ryzyka. Wczesne AMD rozpoznaje się na podstawie obecności średniej wielkości żółtych złogów pod siatkówką.
• Pośrednie AMD – na tym etapie może wystąpić pewna utrata wzroku, ale nadal mogą nie być zauważalne objawy. Kompleksowe badanie oczu z określonymi testami będzie szukać większych zmian druz i/lub pigmentu w siatkówce.
• Późne AMD – na tym etapie zauważalna stała się utrata wzroku z powodu zaawansowanego suchego AMD (zanik geograficzny) lub mokrego AMD.

Jak diagnozuje się zwyrodnienie plamki żółtej?

Badający może sprawdzić czy masz zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem podczas rutynowego badania wzroku.

Optometryści kliniczni lub okuliści sprawdzą Twój wzrok, a także zbadają Twoją siatkówkę – warstwę tkanki z tyłu oka, która przetwarza światło. Będą szukać pod siatkówką maleńkich żółtych osadów zwanych druzami. To częsta wczesna oznaka choroby.

Twój specjalista może również poprosić Cię o spojrzenie na siatkę Amslera – wzór prostych linii, który przypomina szachownicę. Jeśli niektóre linie wydają się być faliste lub niektórych z nich brakuje, może to być oznaką zwyrodnienia plamki żółtej.

Jeśli badający stwierdzi zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem, zostaniesz poddany badaniu zwanym angiografią lub OCT (tomografią oczu). W angiografii lekarz wstrzykuje barwnik do żyły w ramieniu. Robią zdjęcia, gdy barwnik przepływa przez naczynia krwionośne w siatkówce. Jeśli w plamce żółtej pojawią się nowe naczynia lub naczynia, z których wycieka płyn lub krew, zdjęcia pokażą ich dokładną lokalizację i rodzaj. OCT jest w stanie zobaczyć płyn lub krew pod siatkówką bez barwnika.

Ważne są regularne badania, aby wcześnie wykryć oznaki zwyrodnienia plamki żółtej. Leczenie może spowolnić patologiczny stan lub zmniejszyć jego nasilenie.

Jakie zabiegi są dostępne na zwyrodnienie plamki żółtej?

Nie ma lekarstwa na zwyrodnienie plamki żółtej. Leczenie może spowolnić lub uniemożliwić zbyt dużą utratę wzroku. Twoje opcje mogą obejmować:

• Leki przeciw angiogenezie.
• Laseroterapia. Wysokoenergetyczne światło lasera może zniszczyć nieprawidłowe naczynia krwionośne rosnące w oku.
• Laseroterapia fotodynamiczna.
• Pomoce dla słabowidzących. Są to urządzenia, które mają specjalne soczewki lub układy elektroniczne do tworzenia większych obrazów pobliskich rzeczy. Pomagają one ludziom w znacznym stopniu usprawnić widzenie.

Naukowcy testują nowe metody leczenia zwyrodnienia plamki żółtej, ale są one eksperymentalne. Zawierają:

• Chirurgia podplamkowa – usuwa nieprawidłowe naczynia krwionośne lub krew.
• Translokacja siatkówki. Procedura niszczenia nieprawidłowych naczyń krwionośnych pod środkiem plamki, w której lekarz nie może bezpiecznie użyć wiązki laserowej. W tej procedurze lekarz obraca środek plamki z dala od nieprawidłowych naczyń krwionośnych do zdrowego obszaru siatkówki. Dzięki temu nie masz blizny i większej ilości uszkodzeń siatkówki. Następnie lekarz używa lasera do leczenia nieprawidłowych naczyń krwionośnych.

Komplikacje AMD

Osoby, u których suche zwyrodnienie plamki żółtej rozwinęło się w centralną utratę wzroku, są bardziej narażone na depresję i izolację społeczną. Przy głębokiej utracie wzroku ludzie mogą widzieć halucynacje wzrokowe (zespół Charlesa Bonneta). Ponadto, suche zwyrodnienie plamki żółtej może rozwinąć się w mokre zwyrodnienie plamki żółtej, które może powodować szybką utratę wzroku, jeśli nie jest leczone.

Zapobieganie zwyrodnieniu plamki żółtej

Ważne jest przeprowadzenie rutynowych badań oczu, aby zidentyfikować wczesne oznaki zwyrodnienia plamki żółtej. Następujące środki mogą pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju suchego zwyrodnienia plamki żółtej:

• Zarządzaj innymi schorzeniami. Na przykład, jeśli masz chorobę sercowo-naczyniową lub wysokie ciśnienie krwi, zażyj leki i postępuj zgodnie z instrukcjami lekarza dotyczącymi kontrolowania stanu zdrowia.
• Nie pal. Palacze częściej chorują na zwyrodnienie plamki żółtej niż osoby niepalące. Poproś swojego lekarza o pomoc w rzuceniu palenia.
• Utrzymuj zdrową wagę i regularnie ćwicz. Jeśli chcesz schudnąć, zmniejsz liczbę spożywanych kalorii i zwiększ ilość ćwiczeń, które wykonujesz każdego dnia.
• Wybierz dietę bogatą w owoce i warzywa. Wybierz zdrową dietę, bogatą w różnorodne owoce i warzywa. Te produkty zawierają witaminy przeciwutleniające, które zmniejszają ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej.
• Włącz ryby do swojej diety. Kwasy tłuszczowe omega-3, które znajdują się w rybach, mogą zmniejszać ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej. Orzechy, takie jak orzechy włoskie, również zawierają kwasy tłuszczowe omega-3.