Zaćma (katarakta), czyli zmętnienie soczewki oka jest bardzo powszechna i postępuje wraz z wiekiem. W rzeczywistości większość ludzi w wieku 60-80 lat lub starszych ma mniejszą lub większą zaćmę zaćmę bądź przeszła operację jej usunięcia.
Na początku możesz nie zauważyć, że masz zaćmę. Ale z biegiem czasu zaćma może sprawić, że Twoje widzenie będzie rozmyte, zamglone lub mniej kolorowe. Możesz mieć problemy z czytaniem lub wykonywaniem innych codziennych czynności.
Dobrą wiadomością jest to, że operacja usunięcia starej i wszczepieniu nowej (sztucznej soczewki) przywróci twoje widzenie. Operacja zaćmy jest bezpieczna i koryguje problemy ze wzrokiem spowodowane zaćmą. Jeśli do tej pory miałeś jakąś wadę wzroku: plusową, minusową lub astygmatyzm, chirurg okulista tak dobierze moc sztucznej soczewki, że nie będziesz musiał chodzić w okularach o dużych mocach.
Pamiętajmy jednak, że po zabiegach usunięcia zaćmy, pacjenci cierpią na tzw. światłowstręt (nadwrażliwość na światło) więc wskazane jest wykonanie okularów fotochromowych (choćby o mocy zerowej) w celu zniwelowania odblasków oraz ochrony nowej (sztucznej) soczewki przed kolejnym zmętnieniem.
Możesz dostać zaćmy w jednym oku lub obu oczach — ale nie mogą one rozprzestrzeniać się z jednego oka na drugie.
W wieku 60-80 lat większość ludzi ma zaćmę lub przeszła operację jej usunięcia.
Operacja zaćmy jest najczęstszym zabiegiem wykonywanym w szpitalach okulistycznych. Jest ona również najczęstszą przyczyną ślepoty w biednych afrykańskich krajach.
Jakie są objawy zaćmy?
Na początku możesz nie mieć żadnych objawów, gdy zaćma jest łagodna. Ale wraz z rozwojem zaćma spowoduje zmiany w twoim widzeniu. Na przykład możesz zauważyć, że:
- Twoje widzenie jest przymglone lub zamazane
- Kolory wyglądają na wyblakłe
- Nie widzisz dobrze w nocy
- Lampy, światło słoneczne lub reflektory wydają się zbyt jasne
- Widzisz aureolę wokół świateł
- Widzisz podwójnie (to czasami znika, gdy zaćma się powiększa)
- Musisz często zmieniać receptę na swoje okulary
- Te objawy mogą być również oznaką innych problemów z oczami. Pamiętaj, aby porozmawiać z lekarzem okulistą, jeśli masz którykolwiek z tych problemów.
Z biegiem czasu zaćma może prowadzić do utraty wzroku.
Czy jestem zagrożony zaćmą?
Twoje ryzyko zaćmy rośnie wraz z wiekiem. Jesteś również bardziej zagrożony, jeśli:
- Masz pewne problemy zdrowotne, takie jak cukrzyca
- Palisz
- Pijesz za dużo alkoholu
- Miałeś uraz, operację oka lub radioterapię górnej części ciała
- Spędzasz dużo czasu na słońcu
- Bierzesz leki sterydowe (leki stosowane w leczeniu różnych problemów zdrowotnych, takich jak zapalenie stawów i wysypki).
Jeśli martwisz się, że możesz być zagrożony zaćmą, porozmawiaj ze swoim lekarzem. Zapytaj, czy jest coś, co możesz zrobić, aby zmniejszyć ryzyko.
Co powoduje zaćmę?
Większość zaćm jest spowodowana naturalnymi zmianami w twoich oczach związanymi z wiekiem.
Kiedy jesteś młody, soczewka w twoim oku jest czysta. Około 40. roku życia białka w soczewce oka zaczynają się rozkładać i zlepiać. Ta grudka tworzy zmętniony obszar na soczewce — lub zaćmę. Z biegiem czasu zaćma staje się bardziej dotkliwa, a soczewka coraz bardziej zmętnieje.
Dowiedz się więcej o przyczynach zaćmy
Jak powstaje zaćma?
Zaćma to zmęnienie soczewki oka. Soczewka jest umieszczona w źrenicy za kolorową częścią oka (tęczówką). Soczewka skupia światło, które wpada do oka, tworząc wyraźne, ostre obrazy na siatkówce — światłoczułej błonie dna oka, która działa jak klisza w aparacie.
Z wiekiem soczewki w Twoich oczach stają się mniej elastyczne, mniej przezroczyste i grubsze. Związane z wiekiem i inne schorzenia powodują, że białka i włókna w soczewkach rozpadają się i zlepiają, powodując zmętnienie soczewek.
W miarę rozwoju zaćmy zmętnienie staje się gęstsze a soczewka twardsza, przez co nie ma możliwości akomodacyjnych (dostosowywania ostrości widzenia do odległości przedmiotów). Zaćma rozprasza i blokuje światło przechodzące przez soczewkę, uniemożliwiając dotarcie ostrego obrazu do siatkówki. W rezultacie Twoje widzenie staje się niewyraźne.
Zaćma zazwyczaj rozwija się w obu oczach, ale nie zawsze w tym samym tempie. W jednym oku może być bardziej zaawansowana niż w drugim, powodując różnicę w widzeniu między oczami.
Rodzaje zaćmy
Zaćma zajmująca środek soczewki (zaćma jądrowa). Zaćma jądrowa może na początku powodować większą krótkowzroczność, a nawet chwilową poprawę widzenia podczas czytania. Ale z czasem soczewka stopniowo gęstnieje i gęstnieje, co jeszcze bardziej zaciemnia widzenie.
W miarę powolnego postępu zaćmy soczewka może nawet stać się brązowa. Zaawansowane żółknięcie lub brązowienie soczewki może prowadzić do trudności w rozróżnianiu odcieni kolorów.
- Zaćma, która wpływa na krawędzie soczewki (zaćma korowa). Zaćma korowa zaczyna się jako białawe, klinowate zmętnienia lub smugi na zewnętrznej krawędzi kory soczewki. W miarę powolnego postępu smugi rozciągają się do środka i zakłócają światło przechodzące przez środek soczewki.
- Zaćma, która wpływa na tylną część soczewki (zaćma podtorebkowa tylna). Zaćma podtorebkowa tylna zaczyna się jako mały, nieprzezroczysty obszar, który zwykle tworzy się w pobliżu tylnej części soczewki, bezpośrednio na drodze światła. Zaćma podtorebkowa tylna często zakłóca widzenie podczas czytania, zmniejsza widzenie w jasnym świetle i powoduje odblaski lub aureole wokół świateł w nocy. Tego typu zaćma postępuje szybciej niż inne typy.
- Zaćma, z którą się urodziłeś (zaćma wrodzona). Niektórzy ludzie rodzą się z zaćmą lub rozwijają ją w dzieciństwie. Zaćma ta może być genetyczna lub związana z zakażeniem lub urazem wewnątrzmacicznym. Ta zaćma może być również spowodowana pewnymi stanami, takimi jak dystrofia miotoniczna, galaktozemia, nerwiakowłókniakowatość typu 2 lub różyczka. Zaćma wrodzona nie zawsze wpływa na widzenie, ale jeśli tak, to zwykle jest usuwana wkrótce po wykryciu.
Jak zapobiegać zaćmie?
Żadne badania nie wykazały, jak zapobiegać zaćmie lub spowalniać postęp zaćmy. Ale lekarze uważają, że kilka strategii może być pomocnych, w tym:
- Mieć regularne badania wzroku. Badania oczu mogą pomóc w wykryciu zaćmy i innych problemów ze wzrokiem na ich najwcześniejszych etapach. Zapytaj swojego lekarza, jak często powinieneś mieć badanie wzroku.
- Rzuć palenie. Zapytaj swojego lekarza o sugestie, jak rzucić palenie. Dostępne są leki, poradnictwo i inne strategie.
- Zarządzaj innymi problemami zdrowotnymi. Postępuj zgodnie z planem leczenia, jeśli masz cukrzycę lub inne schorzenia, które mogą zwiększać ryzyko zaćmy.
- Wybierz zdrową dietę, która zawiera dużo owoców i warzyw. Dodanie do diety różnorodnych kolorowych owoców i warzyw zapewnia dostarczanie wielu witamin i składników odżywczych. Owoce i warzywa zawierają wiele przeciwutleniaczy, które pomagają zachować zdrowie oczu. Badania nie dowiodły, że przeciwutleniacze w postaci tabletek mogą zapobiegać zaćmie. Ale ostatnio duże badanie populacyjne wykazało, że zdrowa dieta bogata w witaminy i minerały wiązała się ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju zaćmy. Owoce i warzywa mają wiele udowodnionych właściwości zdrowotnych i są bezpiecznym sposobem na zwiększenie ilości minerałów i witamin w diecie.
- Noś okulary przeciwsłoneczne. Promieniowanie ultrafioletowe ze słońca może przyczynić się do rozwoju zaćmy. Noś okulary przeciwsłoneczne, które blokują promienie ultrafioletowe B (UVB), gdy jesteś na zewnątrz.
- Ogranicz spożycie alkoholu. Nadmierne spożywanie alkoholu może zwiększać ryzyko zaćmy.
Jak mój okulista sprawdzi zaćmę?
Okulista może sprawdzić zaćmę po zakropieniu (rozszerzeniu źrenic oka). Badanie jest proste i bezbolesne — lekarz poda Ci kilka kropli do oczu, aby rozszerzyć (poszerzyć) źrenicę, a następnie sprawdzić, czy nie ma zaćmy i innych problemów z oczami.
Jak wygląda leczenie zaćmy?
Operacja to jedyny sposób na pozbycie się zaćmy, ale może nie być konieczne natychmiastowe przeprowadzenie operacji.
Leczenie domowe
Na początku możesz wprowadzić niewielkie zmiany, aby zarządzać zaćmą. Możesz robić takie rzeczy jak:
- Używaj jaśniejszych świateł w domu lub w pracy
- Noś okulary przeciwsłoneczne z polaryzacją
- Używaj soczewek powiększających do czytania i innych czynności
Nowe okulary. Nowa recepta na okulary może pomóc lepiej widzieć z zaćmą.
Chirurgia. Twój lekarz może zasugerować operację, jeśli zaćma zacznie przeszkadzać w codziennych czynnościach, takich jak czytanie, prowadzenie samochodu lub oglądanie telewizji. Podczas operacji zaćmy lekarz usuwa zmętniałą soczewkę i zastępuje ją nową, sztuczną soczewką (zwaną również soczewką wewnątrzgałkową). Ta operacja jest bardzo bezpieczna, a 9 na 10 osób, które się jej poddają, odzyskuje zadawalające widzenie.
Jakie są rodzaje operacji zaćmy?
Istnieją dwa rodzaje procedur usuwania zaćmy:
Operacja fakoemulsyfikacji zaćmy
Fakoemulsyfikacja jest najczęstszą procedurą leczenia zaćmy. Twój okulista robi mały otwór w rogówce , aby dotrzeć do zmętniałej soczewki. Używając fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości (ultradźwięki) lub lasera, okulista rozbija soczewkę na kawałki. Następnie lekarz odsysa fragmenty soczewki z oka i zakłada nową soczewkę z tworzywa sztucznego.
Operacja zaćmy zewnątrztorebkowej
Twój lekarz może zalecić tę procedurę, jeśli technika fakoemulsyfikacji nie jest dla Ciebie dobrą opcją. Na przykład zaawansowana zaćma może być zbyt gęsta, aby łatwo się rozdzielić.
W przypadku operacji zaćmy pozatorebkowej okulista wykonuje większy otwór w oku. Zamiast rozbijać soczewkę, a następnie ją usuwać, lekarz usuwa soczewkę w jednym kawałku. Następnie chirurg zakłada wyprodukowaną sztuczną soczewkę.
Czego mogę się spodziewać po zabiegu?
Dzień lub dwa po zabiegu typowym jest:
- Swędzące oko
- Łagodny dyskomfort.
- Łzawiące oko.
- Wrażliwość na światło.
- Rozmyty obraz.
Przez kilka tygodni po zabiegu może być konieczne stosowanie kropli do oczu. Krople pomagają leczyć, zapobiegać infekcjom i kontrolować ciśnienie wewnątrz oka. W tych tygodniach będziesz również musiał unikać:
- Dotykania swoich oczu.
- Nadmiernego pochylania się.
- Podnoszenia ciężkich rzeczy.
- Robienia czegokolwiek, co grozi uszkodzeniem oka.
Ile czasu zajmuje powrót do zdrowia po operacji zaćmy?
Twoje oko powinno się zagoić w ciągu ośmiu tygodni. Ale możesz zająć się swoimi codziennymi czynnościami już dzień po operacji.
Czy operacja zaćmy jest bezpieczna?
Operacja zaćmy jest jedną z najbezpieczniejszych i najczęściej wykonywanych operacji oczu. Szansa na jakiekolwiek powikłania jest bardzo niska. Ale zawsze powinieneś omówić z lekarzem ryzyko związane z jakąkolwiek operacją. Niektóre osoby mają infekcję lub utratę wzroku po zabiegu. Ryzyko powikłań zwiększa się gdy zaćma jest zbyt dojrzała (twarda) lub gdy masz problemy z siatkówką np. AMD (zwyrodnienie plamki), cukrzycę. Łatwo wtedy o odwarstwienie siatkówki i nieodwracalną utratę widzenia.
Jak bolesna jest operacja zaćmy?
Podczas zabiegu usunięcia zaćmy nie powinieneś nic czuć. Później możesz odczuwać łagodny ból i dyskomfort. Twój lekarz może podać Ci środek przeciwbólowy do stosowania przez pierwszy dzień lub dwa.
Porozmawiaj o swoich opcjach z lekarzem. Większość ludzi nie musi spieszyć się na operację. Czekanie na operację zwykle nie zaszkodzi twoim oczom ani nie utrudni późniejszej operacji.
Zapamiętaj te wskazówki:
- Poinformuj lekarza, jeśli zaćma przeszkadza w codziennych czynnościach
- Regularnie kontroluj wzrok u lekarza
- Zapytaj swojego lekarza o korzyści i ryzyko operacji zaćmy
- Zachęć członków rodziny do sprawdzenia zaćmy, ponieważ mogą występować w rodzinnie.
Czy można drugi raz zoperować zaćmę na tym samym oku?
Nie. Jeśli sztuczna soczewka znów zmętnieje można jedynie wykonać zabieg kapsulotomii czyli udrożnienia jej zmętniałych struktur specjalnym laserem chirurgicznym. Okulista-chirurg wykonuje wówczas otworek w sztucznej soczewce, przywracając ostre widzenie. Dlatego tak ważna jest profilaktyczna ochrona sztucznej soczewki przez okulary przeciwsłoneczne a najlepiej fotochromowe, dostosowujące swoje zabarwienie do warunków otoczenia.
