Prawidłowa diagnostyka jaskry jest dość złożona, ale jedno jest pewne – badanie to należy do podstawowych badań oka, dlatego warto poddawać się mu systematycznie. Zwłaszcza, że jaskra jest jedną z najczęstszych przyczyn utraty wzroku.
Jaskra niszczy siatkówkę i nerw wzrokowy, zaliczana jest do jednej z najczęstszych przyczyn utraty wzroku, zaraz obok zaćmy oraz zwyrodnienia plamki żółtej (AMD).
Najnowsze statystyki wskazują, że może na nią chorować około 900 tys. Polaków. Niestety, leczonych jest nie więcej niż 350 tys. pacjentów, do tego aż 70 proc. przypadków jaskry wykrywanych jest zbyt późno by uratować wzrok.
Wszystko przez to, że schorzenie na ogół nie powoduje niepokojących objawów, a jak już się pojawiają, to dopiero w zbyt późnym stadium choroby. Dlatego tak ważne są badanie profilaktyczne i diagnoza jaskry na jej wczesnym etapie.
Kiedy wykonać badania na jaskrę? Jaskra objawy.
Zaleca się, aby badania w kierunku jaskry wykonywać przynajmniej 1 raz w roku, a najlepiej 1-2 razy w roku. Badać powinien się każdy, ale bezwzględnie badania diagnostyczne w kierunku jaskry powinny być systematycznie wykonywane u osób z krótkowzrocznością, zarówno dorosłych i dzieci, bez względu na wiek. Regularnie powinny się badać na jaskrę osoby będące w tzw. grupie ryzyka, czyli w przypadku, kiedy w rodzinie choroba się pojawiła.
Ponadto na badania w kierunku jaskry powinna udać się każda osoba, która ma podwyższone ciśnienie śródgałkowe lub odczuwa ucisk w okolicach oczu/oka, a szczególnie jeśli towarzyszą temu bóle głowy, nudności, wymioty i pogorszenie widzenia. Podręcznikowe objawy jaskry obejmują również:
- efekt halo (widzenie aureoli wokół źródeł światła)
- pogorszenie ostrości wzroku
- zaczerwienienie oka
- widzenie tunelowe (zwężenie pola widzenia)
- rozmytą tęczówkę
Pamiętajmy, że tylko w ok. 10 proc. przypadków jaskra ma gwałtowny przebieg, z reguły choroba rozwija się, nie dając żadnych objawów.
Jeżeli rozpoznana zostanie jaskra, wówczas włączane jest leczenie przeciwjaskrowe i chory powinien kontrolnie wykonywać pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego 1 raz w miesiącu. Następnie, badanie pola widzenia i badanie OCT 2-3 razy w roku przez pierwsze 2 lata terapii.
Jaskra jest jedną z najgroźniejszych chorób oczu. Nieleczona prowadzi do nieodwracalnej ślepoty, dlatego tak ważne jest, aby do spejalisty zgłaszać się regularnie – bo tylko tak będzie możliwa szybka diagnoza jaskry, która może uratować wzrok.
Sprawdź, czy jesteś w grupie ryzyka jaskrowego:
- Jaskra w rodzinie – 20pkt.
- Wiek > 40 lat – 15pkt.
- Niskie ciśnienie ogólne – 15pkt.
- Nadwaga – 10pkt.
- Podwyższony poziom cukru – 5pkt.
- Choroba naczyniowa (np. miażdżyca) – 5pkt.
- Życie w stresie – 10pkt.
- Częste bóle głowy – 10 pkt.
- Stale zimne ręce/stopy – 10pkt.
- Czy jesteś krótkowidzem? – 15pkt.
WYNIKI:
- 0-35 -małe ryzyko, badanie kontrolne raz na 2 lata,
- 35-65 – średnie ryzyko, badanie kontrolne raz na rok,
- 66-115 – duże ryzyko, natychmiastowa konsultacja ze specjalistą
Jak wygląda diagnoza jaskry?
Badanie profilaktyczne w kierunku diagnozy jaskry to podstawowe badanie okulistyczne, które przeprowadza się u pacjentów w różnym wieku.
Z reguły obejmuje: wywiad lekarski, badanie wad i ostrości wzroku za pomocą tablic, rzutnika oraz autorefraktometru; tonometrię (badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego), badanie dna oka oraz szczegółową ocenę tarczy nerwu wzrokowego przy pomocy lampy szczelinowej z użyciem specjalnej soczewki Volka lub FUNDUS-CAMERY.
Niezbędne są również dodatkowe badania, ponieważ diagnoza jaskry może być bardziej złożona, szczególnie jeśli jest ona już w zaawansowanej postaci. Nawet jeśli nie wystąpiły objawy jaskry warto zrobić sobie dodatkowy zestaw badań.
Do badań dodatkowych zalicza się między innymi:
- tomografia OCT – badanie obrazowe przedniego odcinka oka
- perymetria FDT – badanie pola widzenia oka
- tonometria – badanie ciśnienia śródgałkowego.
- pachymetria – badanie grubości rogówki
- OCT, HRT, Gdx – badanie tomograficzne nerwu wzrokowego
- badanie tomograficzne grubości warstwy komórek zwojowych siatkówki (GCL/GCC)
- badanie tomograficzne przedniego odcinka gałki ocznej (AS-OCT)
Więcej o badaniach dowiesz się tutaj.
Wszystkie badania są bezbolesne, a co najważniejsze, specjalistyczne badania okulistyczno-optometryczne są jedynym sposobem na wczesne wykrycie jaskry!
Chcesz sprawdzić czy masz objawy jaskry? Umów się na badanie w Kielcach przy ul. Karczówkowskiej 45.
Jaskra i jej przyczyny
Jaskra jest wynikiem uszkodzenia nerwu wzrokowego. Gdy ten nerw stopniowo się pogarsza, w polu widzenia pojawiają się martwe punkty. Z powodów, których lekarze nie do końca rozumieją, to uszkodzenie nerwów jest zwykle związane ze zwiększonym ciśnieniem w oku.
Podwyższone ciśnienie w oku jest spowodowane nagromadzeniem się płynu (cieczy wodnistej), która przepływa przez wnętrze oka. Ten wewnętrzny płyn normalnie spływa przez tkankę zwaną siateczką beleczkowatą pod miejscem, w którym spotykają się tęczówka i rogówka. Gdy płyn jest nadmiernie produkowany lub system drenażowy nie działa prawidłowo, płyn nie może wypływać z normalną szybkością i wzrasta ciśnienie w oku.
Jaskra ma tendencję do występowania w rodzinach. U niektórych osób naukowcy zidentyfikowali geny związane z wysokim ciśnieniem w oku i uszkodzeniem nerwu wzrokowego.
Rodzaje jaskry obejmują:
- Jaskra otwartego kąta
Jaskra otwartego kąta jest najczęstszą postacią choroby. Kąt drenażu utworzony przez rogówkę i tęczówkę pozostaje otwarty, ale siateczka beleczkowa jest częściowo zablokowana. Powoduje to stopniowy wzrost ciśnienia w oku. To ciśnienie uszkadza nerw wzrokowy. Dzieje się to tak wolno, że możesz stracić wzrok, zanim zdasz sobie sprawę z problemu. - Jaskra zamykającego się kąta
Jaskra zamkniętego kąta, zwana również jaskrą zamkniętego kąta, występuje, gdy tęczówka wybrzusza się do przodu, zwężając lub blokując kąt drenażu utworzony przez rogówkę i tęczówkę. W rezultacie płyn nie może krążyć w oku i wzrasta ciśnienie. Niektórzy ludzie mają wąskie kąty drenażu, co naraża ich na zwiększone ryzyko jaskry zamykającego się kąta.- Jaskra zamykającego się kąta może wystąpić nagle (ostra jaskra zamykającego się kąta) lub stopniowo (przewlekła jaskra zamykającego się kąta). Ostra jaskra zamykającego się kąta jest stanem nagłym.
- Jaskra normalnego napięcia
W jaskrze z normalnym napięciem nerw wzrokowy ulega uszkodzeniu, mimo że ciśnienie w oku mieści się w normalnym zakresie. Nikt nie zna dokładnego powodu tego. Możesz mieć wrażliwy nerw wzrokowy lub możesz mieć mniej krwi dostarczanej do nerwu wzrokowego. Ten ograniczony przepływ krwi może być spowodowany miażdżycą — nagromadzeniem złogów tłuszczowych (blaszek miażdżycowych) w tętnicach — lub innymi stanami upośledzającymi krążenie. - Jaskra u dzieci
Niemowlęta i dzieci mogą mieć jaskrę. Może być obecny od urodzenia lub rozwijać się w pierwszych latach życia. Uszkodzenie nerwu wzrokowego może być spowodowane blokadą drenażu lub innym stanem chorobowym występującym u dziecka. - Jaskra pigmentowa
W jaskrze barwnikowej granulki pigmentu z tęczówki gromadzą się w kanałach drenażowych, spowalniając lub blokując płyn wypływający z oka. Czynności takie jak bieganie czasami mieszają granulki pigmentu, osadzając je na siatce beleczkowej i powodując wzrosty ciśnienia.
Wskazówki dotyczące życia z jaskrą
Jaskra jest stanem trwającym całe życie i wymaga ciągłej kontroli u okulisty. Są inne rzeczy, które możesz zrobić, aby zachować zdrowe oczy.
- Ruszaj się. Regularne ćwiczenia mogą pomóc obniżyć ciśnienie w oku i utrzymać przepływ krwi do nerwów w oku. Niektóre czynności mogą zwiększać presję, więc porozmawiaj ze swoim lekarzem o najlepszym dla Ciebie programie ćwiczeń.
- Jedz zdrowo. Ciesz się zdrową, dobrze zbilansowaną dietą. Nie zapobiegnie pogorszeniu się jaskry, ale jest kluczem do utrzymania zdrowego ciała i oczu. Niektóre badania sugerują, że żywność bogata w przeciwutleniacze może pomóc w przypadku jaskry. Jedz więcej pokarmów bogatych w składniki odżywcze, takie jak:
- Ciemne, liściaste rośliny (szpinak, rukola)
- Ryby pełna kwasów tłuszczowych omega-3
- Bierz lekarstwa. Pamiętaj, aby przyjmować krople lub tabletki dokładnie i zgodnie z zaleceniami. Ustaw przypomnienie na telefonie lub zegarku, aby nie zapomnieć. Pomijanie dawek leków mogą pogorszyć Twoją jaskrę.
- Ostrożnie z kontaktami. Powinieneś móc nadal nosić soczewki kontaktowe, jeśli używasz leczniczych kropli do oczu. Ale może być konieczne użycie niektórych leków, gdy nie masz soczewek.
- Nie pal. Ważne jest, aby Twoje ciało było zdrowe, a nikotyna zbiera swoje żniwo. Palenie podnosi również ciśnienie krwi i stan zapalny oczu. To może zwiększyć ryzyko cukrzycy i zaćmy. Oba są czynnikami ryzyka jaskry. Jeśli palisz, poproś lekarza o poradę, jak rzucić palenie.
- Uważaj na kofeinę. Obserwuj, ile napojów gazowanych, kawy i herbaty pijesz. Zbyt dużo kofeiny może podnieść ciśnienie w oku. Jedno z badań wykazało, że tylko filiżanka kawy może spowodować znaczny wzrost ciśnienia w oku do 90 minut.
- Pij płyny powoli. Nie ograniczaj ilości wypijanych napojów, ale rozłóż je na cały dzień. Jeśli pijesz dużo na raz, może to męczyć oczy. Zamiast tego popijaj małe ilości.
- Chroń swoje oczy. Załóż okulary ochronne, gdy pracujesz na podwórku lub uprawiasz sporty kontaktowe. Podczas pływania noś okulary ochronne. Wybierając makijaż, używaj niealergicznych marek i często wymieniaj produkty. Pamiętaj, aby nosić okulary przeciwsłoneczne na zewnątrz, szczególnie latem lub w pobliżu silnie oślepiających powierzchni, takich jak piasek, śnieg i woda. Kiedy masz jaskrę, Twoje oczy mogą być bardzo wrażliwe na odblaski.
- Nie pocieraj oczu. Jaskra i przyjmowany lek mogą powodować swędzenie oczu. Ale walcz z pragnieniem drapania. Możesz je podrapać i pogorszyć sprawę. Zapytaj swojego lekarza, czy możesz użyć kropli w leczeniu suchości.
- Jedź bezpiecznie. Większość osób z jaskrą nadal może prowadzić samochód, o ile przejdą test wzroku swojego stanu. Mówiąc najprościej, Twoja zdolność do prowadzenia pojazdów będzie zależeć od tego, ile utracono wzroku. Niektóre osoby z zaawansowaną jaskrą mogą odnowić prawo jazdy z ograniczeniami. Zapytaj swojego lekarza, czy prowadzenie pojazdu będzie dla Ciebie problemem.
- Bądź ostrożny z jogą. Być może będziesz musiał ponownie rozważyć niektóre pozycje jogi. Niektóre ruchy głową w dół, które umieszczają serce nad okiem, mogą podnieść ciśnienie w oku. Badania nie wykazały, że to pogarsza jaskrę, ale nie jest dobrym pomysłem wykonywanie pozycji jogi, które zwiększają ciśnienie w oku.
Jak pomagać bliskim, którzy chorują na jaskrę?
Diagnoza jaskry może być przerażająca. Wiele starszych osób boryka się z kilkoma problemami, które pojawiają się wraz z wiekiem. Często martwią się, że jeśli stracą wzrok, staną się ciężarem dla rodziny. Więc najpierw zapewnij swoich bliskich, że wiele osób zachowuje swój wzrok dzięki odpowiednim lekom i opiece.
Następnie pomóż ukochanej osobie ustalić rutynę, aby prawidłowo otrzymywała krople do oczu zgodnie z harmonogramem. Być może będą musieli je aplikować nawet kilka razy dziennie. Może to być szczególnie trudne dla osób z zapaleniem stawów i nie jest to łatwe zadanie do zapamiętania.
Możesz zaoferować pomoc, na przykład zatrzymując się u nich w domu, aby ustalić rutynę lub dzwoniąc z przypomnieniem. W przeciwnym razie porozmawiaj z lekarzem rodzica, aby upewnić się, że istnieje plan, który jest przystosowany do ich stylu życia. Przestrzeganie planu leczenia jest niezwykle ważne w jaskrze, aby zapobiec trwałej utracie wzroku.
Jeśli Twój rodzic wymaga operacji, zrób, co możesz, aby pomóc mu się przygotować i zorganizuj transport na wizytę kontrolną do lekarza.
Pamiętaj, że najlepszą pomocą, jaką możesz zaoferować, jest wsparcie emocjonalne.
